Psychologia pozytywna

stosunkowo nowa dziedzina psychologii, która już doczekała się dobrego podręcznika po polsku. Jej autorem jest prof. Janusz Czapiński.

Czym zajmuje się psychologia pozytywna? To dziedzina psychologii, która skupia się na odkrywaniu odpowiedzi czym jest szczęście, dobre życie, spełnione życie i zadowolony z życia człowiek.

J. Czapiński zamieścił w swoim zbiorze teksty 14 badaczy wprowadzając polskiego czytelnika w tajniki psychologii skupionej na szczęściu. To niezwykle cenna książka, dająca rzetelne podstawy wykluwania się tej dziedziny nauki.

Już na samym początku czytelnik dowiaduje się, że są aż 3 rożne podejścia do rozumienia psychologii pozytywnej a dokładnie do rozumienia i analizowania czym jest szczęście.

• Pierwsza grupa teorii to teorie zaspokajania potrzeb i osiągania celów, często nazywane teoriami hedonistycznymi.
• Druga grupa badaczy to teorii eudajmonistycznych.
• Trzecia grupa bada predyspozycje genetyczne i osobowość człowieka.

Teorie hedonistyczne

Polski czytelnik z łatwością przywoła nazwiska dobrze znanych badaczy potrzeb, choćby A. Maslow. Mniej znana, ale ciekawa jest teoria R. Veenhovena, który uważa, że szczęście jest funkcją zaspokojenia wielu potrzeb. Dobrostan psychiczny zależy od poziomu dochodów, stąd często odwołuje się on do porównań PKB krajów.

Do teorii hedonistycznych należy zaliczyć tez teorie kontekstowe, w tym teorie porównań. I tu ciekawostka Polacy bardzo często porównują się z innymi ludzmi i na tej podstawie osądzają czy są szczęśliwi czy też nie – bardziej lub mniej niż inni ludzie. Stąd ważne sa symbole szczęścia, bardzo często kojarzone w dobrami materialnymi. Z badań prowadzonych przez prof. J. Czapińskiego wynika, ze poziom szczęścia Polaków nie zmienił się do 1994 roku, choć od tego czasu zaszło w Polsce wiele zmian ekonomicznych.

Lubiany i ceniony  w Polsce Daniel Kahneman jest autorem teorii obiektywnego szczęścia. Kahneman zakłada, że mózg nieustannie tworzy hedonistyczny komentarz do bieżących wydarzeń. Te komentarze sumują sie na wymiarze dobre lub złe i powstaje jednoznaczna tendencja do powtarzania lub unikania danego doświadczenia.

Wreszcie teorie hedonistyczne to także teorie adaptacji. Kontekst porównań zmienia się wraz z sytuacją. Przyzwyczajamy się do nich. Dlatego na przykład wzrost dochodów nie pociąga za sobą wzrostu dobrostanu psychicznego , ale spadek dochodów powoduje znaczne obniżenie zadowolenia z życia. Efekt nie jest długotrwały, ponieważ ludzie przyzwyczajają sie do tego i poziom szczęścia powraca do pierwotnego poziomu.

Teorie eudajmonistyczne

Najbardziej znanym jej przedstawicielem jest Martin Seligman. To on jest również twórcą pojęcia psychologia pozytywna.

Dla niego ważne jest nie tylko zaspokajanie potrzeb, ale życie zgodnie ze swoimi ideałami. Odróżnia on gratyfikacje od przyjemności. Wyróżnia 6 kardynalnych cnót takich jak; mądrość i wiedza, odwaga, miłość i humanitaryzm, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość, duchowość i transcendencja. oraz 24 silne strony, człowieka. Seligman jest zdania, że prawdziwego szczęścia można się nauczyć wykorzystując do tego swojej mocne strony.

W tej grupie należy wspomnieć o teoriach motywacyjnych. Jedną z nich jest teoria M. Csikszentmihalyego o przepływie (tzw. flow). Kiedy człowiek jest tak zaangażowany w realizację swojego zadnia, że zapomina o upływającym czasie. Polecam Ci książkę „Przepływ” tego autora.

Ja szczególnie cenię sobie teorię autodeterminacji Deciego & Ryana. Autorzy dobrze przeanalizowali tzw. motywację wewnętrzną i zewnętrzną (opartą na nagrodach – tj. kija i marchewki). pisałam o niej nie raz, a o jej zastosowaniu pisałam Amy Edmondson w książce „Firma bez strachu” oraz Daniel Pink w „Drive”.

Teorie genetyczne

Poszukują wytłumaczenia na ile nasze poczucie szczęścia i determinacja do bycia szczęśliwym jest dziedziczna. Badania prowadzone są głownie jako obserwacje życia i osobowości bliźniąt jedno i dwujajowych, szczególnie tych oddzielonych od siebie i wychowywanych osobno. Ciekawym wnioskiem płynących z tych badań jest zwrócenie uwagi na fakt, że dwie cechy z tzw. teorii Wielkiej Piątki mają faktycznie wpływ na odczuwanie szczęścia, w tym na losy człowieka. Pierwsza cecha to ekstrawertyzm, a druga to neurotyczność.

Czy warto przeczytać tę książkę?

W podręczniku tym znajdziesz również ciekawe teksty i rozważania dotyczące tego co jest motywem zmian – jeśli bierze się pod uwagę działania podejmowane przez ludzi. Czy jest to poczucie wstydu, które często oznacza chęć zaimponowania rodzicom, którzy nie wspierali swojego dziecka lub wciąż nie byli zadowoleni z jego osiągnieć. Tak wynika z prac Erika Ericksona. A może jest to kwestia mocnych stron człowieka, który dąży do odkrycia, poznania, zrozumienia, polepszenia rzeczy według niego ważnych.

Cennym wkładem jest opis polskiej teorii – opracowanej przez Janusza Czapińskiego – czyli teoria cebulowa. Autor stwierdza, że ogólny dobrostan, a wiec poczucie szczęścia i spełnienia to rezultat tzw. woli życia oraz ocena doświadczeń i proces wyjaśniania odbywających się zdarzeń. Gorąco polecam zapoznanie się z tą pracą. Jak wspomniałam to podręcznik, a więc wraca się do niego często, by na nowo odkrywać każdy zamieszczony tam artykuł.

Polecam inne książki, sprawdź które TUTAJ. 

Interesują Cię kwestie satysfakcji i zaangażowania – polecam moje kursy i konsultacje.

Polecam recenzję wideo: